SŁOWA KLUCZOWE: pro memoriaKEY WORDS: pro memoria

STRESZCZENIE: Wstęp. Zgodnie z polskim prawem broń pneumatyczna to broń wykorzystująca do wprowadzenia w ruch pocisku sprężony gaz i generująca energię wylotową powyżej 17J. W ostatnich latach w Polsce notuje się wzrost przestępstw dokonanych z użyciem broni pneumatycznej. Celem badawczym niniejszej pracy były pomiary prędkości wybranych śrutów kal. 5,5 mm i 6,35 mm oraz stworzenie modelu uda ludzkiego z wykorzystaniem kości udowej wieprzowej. Materiał i metody. W badaniach wykorzystano karabki pneumatyczne Air Arms Hi-Power Xtra FAC kal. 5,5 mm oraz FX Bobcat Mk II kal. 6,35mm oraz śruty ołowiane firmy Haendler&Natterman typu Spitzkugel, Hollow Point i Baracuda kal. 5,5 mm oraz 6,35 mm oraz śruty bezołowiowe Excite Apollo kal. 5,5 mm oraz Black Max Lead-Free kal. 6,35 mm. Dokonano pomiarów prędkości śrutów na dystansie 10m oraz obliczono ich energię kinetyczną, przeprowadzono pomiary kości udowych wieprzowych oraz obrazowanie TK. Wyniki. Śruty kal. 5,5 mm osiągały prędkości pomiędzy 253 m/s a 278 m/s, uzyskując energie pomiędzy 27J a 44J. Śruty kal. 6,35 mm osiągały prędkości pomiędzy 242 m/s a 254 m/s i energie między 52J a 59J. Kości udowe wieprzowe miały średnią masę 410g, długość 239mm, a średnicę trzonu w połowie długości 30,6 mm. Grubość ścian trzonów kości udowej wieprzowej była zmienna. W wykorzystując dostępne w Polsce żelatyny stworzono model balistyczny uda ludzkiego. Wnioski: 1. Liczba zarejestrowanych przestępstw z użyciem broni pneumatycznej oraz szeroki dostęp do urządzeń pneumatycznych z możliwością modyfikacji konstrukcyjnych uzasadniają podjęcie badań doświadczalnych dotyczących oceny uszkodzeń postrzałowych z broni pneumatycznej. 2. Parametry trzonu kości udowej wieprzowej pozyskanej od świń o masie ok. 115 kg są zbliżone do trzonów kości udowych ludzkich osób dorosłych, co daje możliwość stworzenia modelu uda ludzkiego 3. Spośród śrutów kal. 5,5 mm największe energie uderzeniowe generowały śruty typu baracuda, a spośród śrutów kal. 6,35 mm były to śruty typu baracuda oraz śruty bezołowiowe. 4. Grubość warstwy kostnej trzonu kości udowej wieprzowej jest niejednorodna; największą grubością charakteryzuje się ściana tylna trzonu, najmniejszą grubością – ściana boczna, jednakże wykazuje ona największą osobniczą zmienność. ABSTRACT:Introduction. In accordance with the Polish law, pneumatic weapons are weapons that use compressed gas to set a bullet in motion and generate a discharge energy of more than 17J. In recent years, Poland has seen an increase in crimes committed with pneumatic weapons. The research aim of the present study was to measure the velocity of selected 5.5 mm and 6.35 mm caliber shot and to create a model of a human thigh using a pig femur. Material and methods. This study used Air Arms Hi-Power Xtra FAC cal. 5.5 mm and FX Bobcat Mk II cal. 6.35 mm carbines and Haendler& Natterman’s Spitzkugel, Hollow Point and Baracuda cal. 5.5 mm and 6.35 mm lead shot and Excite Apollo cal. 5.5 mm and Black Max Lead-Free cal. 6.35 mm lead-free shot. The velocity of the shot at a distance of 10 m was measured and its kinetic energy was calculated; pig femurs were measured and CT imaging was performed. Results. The 5.5mm caliber shot reached velocities between 253 m/s and 278 m/s, obtaining energies between 27J and 44J. The 6.35 mm cal. shot reached velocities between 242 m/s and 254 m/s and energies between 52J and 59J. Pig femurs had an average weight of 410 g, a length of 239 mm, and a shaft diameter at mid-length of 30.6mm. The thickness of pig femur shaft walls was variable. A ballistic model of the human thigh was created using gelatin available in Poland. SŁOWA KLUCZOWE: broń pneumatyczna, śrut, kość udowa, medycyna sądowa, postrzał KEY WORDS: pneumatic weapons, shot, femur, forensic medicine, gunshot

STRESZCZENIE: Wstęp. Rozwój strzelectwa pneumatycznego doprowadził do powstania zaawansowanych technologicznie urządzeń o energii wylotowej zbliżonej do broni palnej. Rynek amunicji do broni pneumatycznej oferuje zróżnicowane śruty, które różnią się właściwościami przenikania i rozległością obrażeń postrzałowych. W związku z łatwością „tuningu” wiatrówek, przeprowadzono badania uszkodzeń wlotowych powierzchni przedniej kości udowej po postrzałach z broni pneumatycznej. Praca przedstawia różnice w parametrach uszkodzeń w zależności od rodzaju śrutu. Materiał i metody. W badaniach wykorzystano karabinki pneumatyczne Air Arms Hi-Power Xtra FAC kal. 5,5 mm oraz FX Bobcat Mk II kal. 6,35 mm oraz śruty ołowiane firmy Haendler&Natterman typu Spitzkugel, Hollow Point i Baracuda kal. 5,5 mm oraz 6,35 mm oraz śruty bezołowiowe Excite Apollo kal. 5,5mm oraz Black Max Lead-Free kal. 6,35mm. Dokonano pomiarów rozmiarów uszkodzeń wlotowych powierzchni przedniej trzonu kości udowej wraz z obrazowaniem rentgenowskim oraz tomografii komputerowej. Wyniki. Największy zakres postrzałowych uszkodzeń wlotowych zarówno w kości jak i okostnej powodował śrut typu HollowPoint, najmniejszy śrut bezołowiowy Apollo. Jednocześnie śrut typu HollowPoint wykazywał największą podatność na rykoszetowanie. Wnioski: 1. Rodzaj użytego śrutu wpływa na zróżnicowaną morfologię otworów i charakter uszkodzeń postrzałowych trzonu kości udowej. Różnice dotyczą zarówno otworów postrzałowych jak również charakteru, przebiegu i rozległości złamań towarzyszących. 2. Najmniejsze otwory wlotowe i uszkodzenia okostnej o regularnym kształcie wywołują postrzały śrutami o spiczastym i ostrołukowym wierzchołku. Największy zakres uszkodzeń wlotowych kości i okostnej zaobserwowano przy postrzałach śrutami typu Hollow Point z uwagi na jego predyspozycje do deformacji i rozfragmentowania. 3. Badania radioobrazowe stanowią cenne uzupełnienie oceny wzrokowej makroskopowej stanowiąc wartość przydatną do identyfikacji rodzaju użytego śrutu. ABSTRACT: Introduction. The development of pneumatic shooting has led to the construction of technologically advanced devices with discharge energies similar to those of firearms. The pneumatic weapons ammunition market offers a variety of shot which varies in penetration properties and the extent of gunshot damage. In view of the ease of „tuning” of air rifles, a study was conducted of the inlet damage to the anterior femoral surface after pneumatic gunshots. The paper shows the differences in damage parameters depending on the type of shot. Material and methods. In the study, Air Arms Hi-Power Xtra FAC cal. 5.5 mm and FX Bobcat Mk II cal. 6.35 mm pneumatic carbines were used and lead shot by Haendler&Natterman’s Spitzkugel type, Hollow Point and Baracuda cal. 5.5 mm and 6.35 mm, as well as lead-free shot Excite Apollo cal. 5.5 mm and Black Max Lead-Free cal. 6.35 mm. Measurements were taken of the extent of inlet damage to the anterior surface of the femoral shaft with X-ray and CT imaging. Results. HollowPoint shot caused the greatest range of gunshot penetration damage in both bone and periosteum, Apollo lead-free shot caused the least. At the same time, HollowPoint shot showed the greatest susceptibility to ricocheting. Conclusions: 1. The type of shot used influences diversified morphology of the holes and the nature of gunshot damage to the femoral shaft. The differences concern both the gunshot holes and the nature, course and extent of associated fractures. 2. The smallest inlet holes and damage to the periosteum with a regular shape are caused by gunshots with pointed and pointed tip pellets. The greatest extent of bone and periosteum inlet damage was observed in gunshots with Hollow Point type shot due to its predisposition to deformation and fragmentation. 3. Radio-imaging studies are a valuable complement to macroscopic visual assessment providing a useful value for identifying the type of shot used. SŁOWA KLUCZOWE: broń pneumatyczna, śrut, kość udowa, medycyna sądowa, postrzał KEY WORDS: pneumatic weapons, shot, femur, forensic medicine, gunshot

STRESZCZENIE:Celem niniejszej pracy jest retrospektywna ocena możliwości określania stopnia zaawansowania miażdżycy naczyń tętniczych na podstawie wyników pośmiertnych badań obrazowych (PCMT), protokołów sekcyjnych i badań histopatologicznych. Na pierwszym etapie pracy oceniono 200 przypadków osób powyżej 40 rż., w których wykonano badanie pośmiertnej tomografii komputerowej i przeprowadzono sekcję zwłok. W drugim etapie dokonano podziału na grupę badaną (zgony sercowo-naczyniowe) i grupę kontrolną oraz na ze względu na wiek i, oprócz protokołów sekcyjnych oraz wyników PMCT, oceniono także wyniki badań histopatologicznych. Wyniki I etapu wykazały, że najlepiej wykrywano miażdżycę w stopniu zaawansowanym z przewagą wykrywalności w badaniu PMCT. Wykrywalność miażdżycy w badaniu sekcyjnym była najwyższa w tętnicach wieńcowych, aorcie i tętnicach mózgowych, w badaniu PMCT utrzymywała się na równym poziomie we wszystkich ocenianych lokalizacjach. Badanie sekcyjne wykazywało wyższą wykrywalność zaawansowanych zmian miażdżycowych w tętnicach wieńcowych i aorcie w porównaniu do PMCT. Wyniki II etapu pracy wykazały, że dołączenie wyników ogólnego badania histopatologicznego do oceny retrospektywnej nie umożliwia zwiększenia dokładności oceny zmian miażdżycowych. Otrzymane wyniki wskazują na konieczność przeprowadzenia badań prospektywnych. Wnioski: badanie sekcyjne pozwala na makroskopową ocenę bardzo szerokiego spektrum zmian miażdżycowych, lecz często bez dokładnego określenia ich charakteru, oraz z ograniczeniem ich lokalizacji; PMCT pozwala na dokładną i powtarzalną ocenę uwapnionych zmian miażdżycowych w dużych i średnich naczyniach, lecz jest nieprzydatne do oceny zmian nieuwapnionych oraz małych naczyń; celowane badania histopatologiczne pozwalają na bardzo dokładną, lecz punktową ocenę zmian miażdżycowych. ABSTRACT: The aim of this study is to provide a retrospective assessment of the possibility of determining the severity of atherosclerosis based on postmortem computed tomography (PMCT), autopsy protocols and histopathological examination results. In the first stage of the study, 200 cases were evaluated of persons over 40 years of age in whom postmortem computed tomography and autopsy were performed. In the second stage, the cases were divided into a study group (cardiovascular deaths) and a control group, as well as divided by age and, in addition to autopsy protocols and PMCT results, histopathological findings were evaluated. The results of stage I demonstrated that the best detection of atherosclerosis was in the advanced stage with a predominance of detection in PMCT. Atherosclerosis detection in autopsy was highest in the coronary arteries, aorta and cerebral arteries; while in PMCT it remained equal in all evaluated locations. Autopsy showed higher detection of advanced atherosclerotic lesions in the coronary arteries and aorta compared to PMCT. The results of stage II of the study revealed that attaching the results of the general histopathological examination to the retrospective evaluation does not provide an opportunity to increase the accuracy of the evaluation of atherosclerotic lesions. The results obtained indicate the need for prospective studies. Conclusions: autopsy allows macroscopic evaluation of a very broad spectrum of atherosclerotic lesions, but often without precise determination of their nature, and with limited localization; PMCT allows accurate and reproducible evaluation of calcified atherosclerotic lesions in large and medium-sized vessels, but is unsuitable for the evaluation of non-calcified lesions and small vessels; targeted histopathological examinations allow very accurate, but local assessment of atherosclerotic lesions. SŁOWA KLUCZOWE: Miażdżyca, sekcja zwłok, pośmiertna tomografia komputerowa, histopatologia, skala AHA KEY WORDS: Atherosclerosis, autopsy, postmortem computer tomography, histopathology, AHA scale

STRESZCZENIE: Cel. Celem pracy jest przybliżenie możliwości zastosowania sztucznej inteligencji w medycynie sądowej i naukach pokrewnych oraz wskazanie na wątpliwości związane z opiniowaniem sądowo-lekarskim oraz odpowiedzialnością prawną w sprawach w których do powstania ewentualnej szkody w zakresie diagnostyki i/lub leczenia będzie mogło dojść przy zastosowaniu zaawansowanego systemu przetwarzania i analizy informacji opartych na działaniu komputerów. Materiały i metody. Materiał do badań stanowiło piśmiennictwo naukowe związane z zagadnieniem sztucznej inteligencji w medycynie sądowej i naukach pokrewnych. W tym celu przeszukano bazy danych Google Scholar, PubMed i ScienceDirect. Do zidentyfikowania przydatnych artykułów użyto pojęć, takich jak: “artificial intelligence”, “deep learning”, “machine learning”, “forensic medicine”, “legal medicine”, “forensic pathology” oraz “medicine”. W niektórych przypadkach artykuły zlokalizowano na podstawie semantycznej bliskości wprowadzonych pojęć. Wnioski. Dynamiczny rozwój mocy obliczeniowej oraz zdolność sztucznej inteligencji do analizy ogromnych ilości danych umożliwiły przeniesienie metod sztucznej inteligencji do medycyny sądowej i nauk pokrewnych. Sztuczna inteligencja ma liczne zastosowania w medycynie sądowej oraz naukach pokrewnych i może być pomocna w tanatologii, traumatologii sądowo-lekarskiej, w pośmiertnych badaniach identyfikacyjnych, a także w pośmiertnej diagnostyce mikroskopowej i toksykologicznej. Analizując aspekty prawne i medyczno- sądowe, sztuczna inteligencja w medycynie powinna być traktowana jako narzędzie pomocnicze, natomiast ostateczne decyzje diagnostyczne i terapeutyczne oraz zakres ich realizacji powinien należeć do człowieka. ABSTRACT: Aim. The aim of the work is to provide an overview of the potential application of artificial intelligence in forensic medicine and related sciences, and to identify concerns related to providing medico-legal opinions and legal liability in cases in which possible harm in terms of diagnosis and/or treatment is likely to occur when using an advanced system of computer-based information processing and analysis. Materials and methods. The material for the study comprised scientific literature related to the issue of artificial intelligence in forensic medicine and related sciences. For this purpose, Google Scholar, PubMed and ScienceDirect databases were searched. To identify useful articles, such terms as „artificial intelligence,” „deep learning,” „machine learning,” „forensic medicine,” „legal medicine,” „forensic pathology” and „medicine” were used. In some cases, articles were identified based on the semantic proximity of the introduced terms. Conclusions. Dynamic development of the computing power and the ability of artificial intelligence to analyze vast data volumes made it possible to transfer artificial intelligence methods to forensic medicine and related sciences. Artificial intelligence has numerous applications in forensic medicine and related sciences and can be helpful in thanatology, forensic traumatology, post-mortem identification examinations, as well as post-mortem microscopic and toxicological diagnostics. Analyzing the legal and medico-legal aspects, artificial intelligence in medicine should be treated as an auxiliary tool, whereas the final diagnostic and therapeutic decisions and the extent to which they are implemented should be the responsibility of humans. SŁOWA KLUCZOWE: sztuczna inteligencja, medycyna sądowa, nauki pokrewne, odpowiedzialność prawna KEY WORDS: artificial intelligence, forensic medicine, related sciences, legal liability

STRESZCZENIE: W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badan genetycznych w dwóch sprawach o ustalenie wspólnego ojcostwa pomiędzy przyrodnim rodzeństwem. W pierwszym przykładzie badania oparto na analizie przyrodniego rodzeństwa oraz ich matek w zakresie 21 markerów autosomalnych. W drugim badania opierały się zarówno na analizie 30 markerów autosomalnych jak i markerów chromosomu X u domniemanych sióstr i matki jednej z nich. Wybrane przykłady zaprezentowano w celu zobrazowania jak zastosowanie różnych strategii badawczych wpływa na wynik ilorazu wiarygodności i możliwości wnioskowania w skomplikowanych sprawach pokrewieństwa. ABSTRACT: This paper presents the results of genetic testing in two cases of shared paternity between half-siblings. In the first example, the research was based on the analysis of half-siblings and their mothers with respect to 21 autosomal markers. In the second, the research was based on both the analysis of 30 autosomal markers and X chromosome markers in putative sisters and the mother of one of them. Selected examples are presented to illustrate how the use of different research strategies affects the outcome of the likelihood ratio and the ability to make inferences in complex kinship cases. SŁOWA KLUCZOWE: ustalanie ojcostwa, pokrewieństwo, przyrodnie rodzeństwo, STR, X-STR KEY WORDS: establishing paternity, kinship, half-siblings, STR, X-STR