SŁOWA KLUCZOWE: Wspomnienie pośmiertne KEY WORDS: Memorial

STRESZCZENIE: W ostatnich latach media coraz częściej poruszane są przypadkami śmierci młodych zazwyczaj osób, w trakcie zatrzymywania przez policję. Śmierć w tych przypadkach dotyka zazwyczaj osoby pobudzone psychoruchowo, obezwładniane z użyciem siły, a badania pośmiertne nie wykazują jednoznacznej urazowej przyczyny zgonu. Celem pracy jest próba ustalenia mechanizmu i okoliczności zgonów w trakcie obezwładniania osób pobudzonych psychoruchowo. Analizie poddano przypadki opiniowane od 2010 roku, zarówno jako sekcje zwłok, jak i oceniane na podstawie materiału aktowego. W analizowanym okresie ZMS w Krakowie wydał opinie w 10 tego typu przypadkach, w dziewięciu na podstawie własnych sekcji zwłok, w jednym na podstawie materiału aktowego. We wszystkich nastąpiło nagłe zatrzymanie krążenia lub utrata przytomności, a resuscytacja okazywała się nieskuteczna. W sześciu przyczyną pobudzenia była ostra psychoza, w czterech działanie narkotyków, zazwyczaj w wysokim stężeniu. Tylko w pięciu przypadkach stwierdzono obecność wybroczyn w spojówkach. Najbardziej prawdopodobną przyczyną śmierci było współistnienie nasilonego wysiłku fizycznego spowodowanego patologicznym pobudzeniem psychoruchowym, z przymusowym unieruchomieniem pogarszającym funkcjonowanie układu oddechowego. Mechanizm ten jest określany jako asfiksja restrykcyjna. ABSTRACT: Recent years saw frequent media reports of young people who die while they are being arrested by the police. Death in these circumstances affects people who are agitated and restrained with the use of force, with their autopsies indicating no unequivocally traumatic cause of death. The goal of this study was to identify the mechanism and circumstances of sudden deaths in agitated individuals who are being restrained. Ten cases evaluated at our center since 2010 were included in this study: nine involved forensic postmortem examination and one involved casefile analysis. In each case there was sudden cardiac arrest or at least a loss of consciousness, and the cardiopulmonary resuscitation proved ineffective. In six cases the cause of agitation was acute psychosis, in four it was an effect of narcotics, usually in high concentration. Conjunctival petechiae were detected in only five cases. The most probable cause of death in the evaluated cases was the combination of physical exertion caused by pathological psychomotor agitation and forcible restraint, hindering the function of the respiratory system. This mechanism is known as restraint asphyxia. SŁOWA KLUCZOWE: asfiksja restrykcyjna, śmierć osób pobudzonych psychoruchowo KEY WORDS: restraint asphyxia, excited delirium, incapacitating, death

STRESZCZENIE: głównie dwie metody badawcze – metodę historyczną i metodę opisową. Artykuł ma na celu przedstawienie wiedzy o francuskiej medycynie sądowej w kontekście historycznym i prawnym. Pokazuje pionierskie badania medyków i chirurgów, przedstawia ówczesne regulacje prawne oraz podkreśla wysoki poziom francuskiej medycyny sądowej na tle innych krajów europejskich. Od najdawniejszych czasów problematyka oceny zdrowia i życia była przypisywana ekspertom medycyny – jurorom (edykt z 1603 roku médecins jurés et chirurgiens jurés). W XVII w. badania sądowo- -lekarskie stały się obowiązkiem. Ludzie zainteresowali się np. zdrowiem psychicznym oskarżonych czy oględzinami narządów rodnych w przypadku rozwodu. Na historię opinii sądowo-lekarskich na ziemiach francuskich ogromny wpływ miała chirurgia włoska. Co ciekawe, Francja była pierwszym krajem, który oddzielił kwestie sądowe i medyczne od zadań związanych z policją medyczną. ABSTRACT: This article is a synthesis of the history of medicolegal opinions in France in the 17th century. Mainly two research methods were used in the work – the historical method and the descriptive method. The article aims to present the knowledge of French forensic medicine in a historical and legal context. It shows the pioneering research of medics and surgeons, presents the legal regulations of that time, and emphasizes the high level of French science compared to other European countries. It is worth adding that from the earliest times the issues with the assessment of health and life were assigned to medical experts – jurors (the edict of 1603 médecins jurés et chirurgiens jurés). During this period, forensic and medical examinations became a duty. People became interested in the mental health of the accused, as well as in the inspection of the reproductive organs in the event of a divorce. Italian surgery had a huge impact on the history of medicolegal opinions in the French territories. Interestingly, France was the first country to separate judicial and medical issues from tasks related to the medical police. SŁOWA KLUCZOWE: medycyna sądowa, Francja, jurorzy, zwłoki, ekspertyza, procesy o czary, oględziny KEY WORDS: forensic medicine, France, jurors, corpse, expertise, witchcraft trials, inspection

STRESZCZENIE: Zaprezentowany opis przypadku przedstawia próbę identyfikacji osobniczej z wykorzystaniem DNA wyizolowanego z rzeczy użytku osobistego, w tym maseczki na twarz. W maju 2021 r. przy drodze podmiejskiej znaleziono niezidentyfikowane zwłoki 65-letniego mężczyzny. Ponieważ niemożliwe było wykorzystanie do analizy porównawczej materiału od żyjących krewnych, wykorzystano rzeczy osobiste domniemanej ofiary: wycinki maski filtrującej typu 2 (FFP2) (części przylegające do nosa i małżowiny usznych, środkową część maski), wymazy z maszynki do golenia (ostrze i trzonek), wymaz z trzonka szczoteczki do zębów i wycinki z włosia szczoteczki. Przedstawiony przypadek wskazuje na potrzebę pobrania szerokiego zakresu próbek do analiz genetycznych, w tym masek filtrujących jako alternatywnego przedmiotu użytku osobistego. ABSTRACT: The case report presents an identification process based on DNA isolated from personal belongings, including a filter mask. In May 2021, an unidentified 65-year-old male corpse was revealed by the city’s outskirts road. Since it was impossible to use material from living relatives for comparative analysis, the samples of personal belongings of the alleged victim were used instead: clippings of the filtering face piece type 2 (FFP2) face mask (parts adhering to the nose and the earlobes, the central part of the mask), swabs from the razor (blade and shaft), toothbrush shaft, and toothbrush filaments clippings. The presented case indicates the need for collecting a wide range of samples for genetic analyses, including filter masks as an alternative item of personal belonging. SŁOWA KLUCZOWE: maseczka na twarz, analizy genetyczne, przedmioty użytku osobistego KEY WORDS: filter mask, genetic analyses, personal belongings

STRESZCZENIE: Biologia molekularna i genetyka dysponują możliwościami diagnostyki wielu schorzeń, których obecność lub nieobecność ma istotne znaczenie w różnych obszarach opiniowania sądowo-lekarskiego. Celem pracy jest zaprezentowanie przykładów możliwego zastosowania tego rodzaju badań w medycynie sądowej. Spośród opinii opracowanych w Zakładzie Medycyny Sądowej w Katowicach wybrano trzy, z których dwie dotyczyły wniosków posekcyjnych odnoszących się do przyczyny zgonu, natomiast w jednym przypadku – opinii na podstawie akt sprawy mającej związek z podejrzeniem zespołu dziecka maltretowanego. We wszystkich tych przypadkach wyniki przeprowadzonych badań molekularno-genetycznych były ujemne, co zostało uwzględnione przez biegłych podczas formułowania ostatecznych wniosków. Zastosowanie klinicznych badań molekularno-genetycznych w medycynie sądowej jest możliwe i zawsze wnosi istotne informacje rozszerzające możliwości opiniodawcze i ułatwiające postawienie rozpoznania. Obszarami, w których tego rodzaju badania mogą być szczególnie przydatne, są: diagnostyka podłoża powikłań zakrzepowo-zatorowych, nowoczesna zintegrowana diagnostyka morfologiczno-molekularna nowotworów oraz diagnostyka defektów genetycznych tkanki łącznej u dzieci podejrzanych o zespół dziecka maltretowanego. ABSTRACT: Modern molecular biology and clinical genetics have the ability to diagnose many diseases, the presence or absence of which is important in various areas of forensic medical opinion. The aim of the study is to present examples of possible non-standard application of clinical molecular-genetic tests in forensic medicine. From among all the opinions prepared so far at the Department of Forensic Medicine in Katowice, three were selected two of which concerned post-autopsy conclusions relating to the cause of death, and in one case – opinion based on the files of a case related to the suspicion of a maltreated child syndrome in an infant. In all these cases, the results of the molecular and genetic tests were negative, which was taken into account by the experts when formulating the final conclusions of the opinion. The use of clinical molecular and genetic tests in forensic medicine is possible and always brings important additional information that broadens the possibilities of opinion-making and facilitates diagnosis. The areas in which this type of research may be particularly useful are: diagnostics of the basis of thromboembolic complications, modern integrated morphological and molecular diagnostics of neoplasms and diagnostics of genetic defects of connective tissue in children suspected of having abused child syndrome. SŁOWA KLUCZOWE: przyczyna zgonu; genetyka kliniczna; genetyka sądowa; diagnostyka laboratoryjna; zespół dziecka maltretowanego KEY WORDS: cause of death; clinical genetics; forensic genetics; laboratory diagnostics; abused child syndrome

SŁOWA KLUCZOWE: Zasady publikacji prac KEY WORDS: Guidelines for authors